Włośnica (łac. trichinellosis) to groźna choroba pasożytnicza, która jest wywoływana przez nicienie z rodzaju Trichinella, a w szczególności przez Trichinella spiralis. Jest to choroba odzwierzęca, co oznacza, że człowiek może się nią zarazić poprzez kontakt z zakażonym mięsem zwierząt. Włośnica to poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, dlatego warto poznać jej przyczyny, objawy, sposoby diagnozy i profilaktyki. W tym artykule przybliżymy szczegóły dotyczące tej choroby i podpowiemy, jak się przed nią chronić.
Przejdź do:
Co to jest włośnica i jak dochodzi do zakażenia?
Włośnica jest zoonozą, czyli chorobą, która przenosi się ze zwierząt na ludzi. Czynnikiem sprawczym jest nicieniowy pasożyt Trichinella spiralis, który bytując w organizmach różnych zwierząt (najczęściej dzików, świń, lisów i innych mięsożerców, ale też ), może przedostać się do organizmu człowieka poprzez spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego larwy pasożyta. W przewodzie pokarmowym człowieka larwy uwalniają się z otoczek i dojrzewają w jelicie cienkim, gdzie zaczynają rozmnażać się i produkować kolejne pokolenia larw. Te następnie przenikają do naczyń krwionośnych i limfatycznych, by dotrzeć do mięśni poprzecznie prążkowanych, gdzie otaczają się torebką i mogą pozostawać w stanie uśpienia nawet przez kilka lat.
Polecane w hodowli trzody
Najniższa cena w ciągu ostanich 30 dni: 36,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostanich 30 dni: 18,99 zł.
Najniższa cena w ciągu ostanich 30 dni: 10,59 zł.
Najniższa cena w ciągu ostanich 30 dni: 15,99 zł.
Najniższa cena w ciągu ostanich 30 dni: 31,49 zł.
Objawy włośnicy
Pierwsze objawy włośnicy pojawiają się zazwyczaj po 1-2 tygodniach od spożycia zakażonego mięsa. W zależności od stopnia zakażenia i reakcji organizmu mogą być mniej lub bardziej nasilone. Choroba przebiega w dwóch fazach:
Faza jelitowa
W początkowej fazie, kiedy larwy dojrzewają w jelitach, mogą występować objawy przypominające zatrucie pokarmowe:
- bóle brzucha,
- biegunka,
- nudności i wymioty,
- gorączka.
Faza mięśniowa
Gdy larwy przedostaną się do mięśni, pojawiają się charakterystyczne objawy:
- silne bóle mięśniowe,
- obrzęki (zwłaszcza twarzy i powiek)
- osłabienie,
- gorączka,
- dreszcze,
- problemy z przełykaniem i mówieniem (jeśli larwy osiedlą się w mięśniach krtani i przełyku),
- świąd skóry
- zaburzenia widzenia
W ciężkich przypadkach może dojść do powikłań, takich jak zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie mózgu czy zapalenie płuc, które mogą zagrażać życiu pacjenta. U zwierząt choroba ma przebieg zwykle bezobjawowy i dlatego rozpoznawana jest dopiero po uboju zwierzęcia! Niekiedy w czasie wędrówki larw do mięśni dochodzi do ich zapalenia i niedowładu kończyn oraz obrzęków mięśni i kończyn. A po kilku tygodniach objawy te ustępują.
Główne drogi zakażenia włośniem to niebadane przez lekarzy weterynarii mięso i wędliny wieprzowe oraz mięso i wędliny z dzika, w których znajdują się otorbione larwy T. spiralis! Do zarażenia u ludzi dochodzi w następstwie spożycia surowego lub niedogotowanego mięsa, zawierającego otorbione larwy włośnia krętego, które po 2-3 dniach od uwolnienia stają się dojrzałymi płciowo pasożytami.
Po zapłodnieniu samce giną a samice usadawiają się w ścianie jelita i są zdolne urodzić do 1500 larw (włośnie wędrowne), które następnie naczyniami limfatycznymi i krwionośnymi są roznoszone do mięśni poprzecznie prążkowanych. Następnie na włóknie mięśniowym przekształcają się w włosień mięśniowy, który rozwija się spiralnie, a wokół niego tworzy się wapienna torebka. U świń w torebce tej włosień może zachować swoją żywotność nawet do 11 lat! A u człowieka nawet do 40 i dłużej!!!
Zaraźliwe jest wyłącznie mięso zawierające żywe, otorbione larwy włośnia krętego. Dojrzałe włośnie i larwy wydalane z kałem w początkowym okresie choroby szybko giną w środowisku. Człowiek chory nie jest zaraźliwy dla człowieka.
Diagnostyka
Rozpoznanie włośnicy nie jest łatwe, ponieważ jej objawy mogą przypominać inne choroby, takie jak grypa czy zatrucie pokarmowe. W diagnostyce stosuje się:
- badania serologiczne (poszukiwanie przeciwciał przeciwko Trichinella spiralis),
- biopsję mięśni (analiza pod mikroskopem w celu wykrycia larw),
- testy molekularne (PCR),
- morfologię krwi (podwyższony poziom eozynofilii może wskazywać na infekcję pasożytniczą).
Leczenie
Leczenie włośnicy polega na stosowaniu leków przeciwpasożytniczych, które eliminują dorosłe pasożyty i zapobiegają dalszemu namnażaniu larw. W zaawansowanych przypadkach stosuje się również leczenie objawowe, w tym leki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz kortykosteroidy w celu złagodzenia reakcji zapalnej organizmu. W stanach krytycznych rokowanie jest niepomyślne.
Jak zapobiegać zakażeniu włośnicą?
Profilaktyka włośnicy opiera się przede wszystkim na odpowiedniej obróbce mięsa i przestrzeganiu zasad higieny. Oto kilka kluczowych zasad, które pozwolą uniknąć zakażenia:
- Dokładne gotowanie mięsa – larwy Trichinella spiralis giną w temperaturze powyżej 70°C, dlatego należy upewnić się, że mięso jest dobrze ugotowane, usmażone lub upieczone.
- Unikanie surowego mięsa – nie spożywaj surowej wieprzowiny, dziczyzny ani mięsa zwierząt łownych.
- Badanie mięsa – mięso dzikich zwierząt i trzody chlewnej musi zostać poddane poubojowemu, urzędowemu (obowiązkowemu) badaniu wytrawiania mięsa pod kątem obecności pasożytów przed spożyciem!
- Odpowiednie mrożenie mięsa – długotrwałe mrożenie w temperaturze -20°C może pomóc w eliminacji pasożytów, choć nie wszystkie gatunki Trichinella są wrażliwe na niską temperaturę.
- Higiena w kuchni – używaj oddzielnych desek do krojenia mięsa i innych produktów spożywczych, aby uniknąć kontaminacji krzyżowej.
- Odpowiednie karmienie zwierząt hodowlanych – unikanie karmienia świń surowymi odpadkami mięsnymi znacząco zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się choroby.
Przepisy prawne
Włośnica znajduje się w wykazie chorób zakaźnych podlegających rejestracji.
Podsumowanie
Włośnica to groźna choroba odzwierzęca, której można zapobiec, przestrzegając zasad higieny i właściwej obróbki termicznej mięsa. Świadomość zagrożenia oraz regularne badania mięsa, zwłaszcza dziczyzny i wieprzowiny, są kluczowe w profilaktyce tej zoonozy. W przypadku podejrzenia zakażenia ważne jest szybkie skonsultowanie się z lekarzem i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Dbając o bezpieczeństwo spożywanych produktów, minimalizujemy ryzyko zachorowania i chronimy zdrowie swoje oraz najbliższych.
